Ieder mens heeft gewoonten. Veel gewoonten zijn aangeleerd, maar er zijn ook gewoonten die we zelf ontwikkelen. Gewoonten zijn makkelijk, want dat betekent dat we over die handeling niet of nauwelijks hoeven na te denken. Bijvoorbeeld het handen schudden wanneer je iemand voor het eerst ontmoet. Zonder bewust na te denken stel je jezelf voor en geef je een hand. Je zal niet denken: ‘Ik ga mijn naam zeggen en dan steek ik mijn hand uit om zijn/haar hand te schuden.’
Waarschijnlijk heb je meer gewoonten aangeleerd (gekregen) dan dat je zelf beseft. Heel veel handelingen die je verricht zijn een gewoonte, een routinematige handeling die je onbewust uitvoert. Gedurende ons leven kunnen we nieuwe gewoonten aanleren, maar we kunnen ook gewoonten afleren. Afleren is doorgaans wel moeilijker dan aanleren. Een sigaret roken na het avondeten is bijvoorbeeld een gewoonte die erg moeilijk is af te leren. Omdat het zo lekker is en het lichaam heeft dan behoefte aan nicotine.
De meeste gewoonten zijn niet slecht, ze maken ons leven enkel makkelijker. Als je elke behandeling bewust zou doen, ben je na een uur dusdanig moe dat je moet slapen om bij te komen. Gewoonten maken ons leven makkelijker.
De gevaren van gewoonten
Over het algemeen hebben gewoonten enkel positieve effecten, maar gewoonten kunnen ook negatieve effecten hebben. Het is zelfs zo dat een gewoonte voor persoon A enkel postief kan zijn en voor persoon B ook een negatief aspect kan hebben. Gewoonten zijn niet wenselijk wanneer zij kunnen zorgen voor negatieve effecten. Dit kan je heel breed trekken, maar in dit artikel houden we het bij de veiligheid.
Voorbeeld: Een mevrouw laat altijd ‘s middags om twee uur de hond uit en doet daarbij de achterdeur van de woning nooit op slot. ‘Want ze is toch maar een kwartiertje weg.’ Als een kwaadwillende deze mevrouw een paar dagen in de gaten houdt, weet hij/zij binnen een paar dagen dat deze gewoonte een mogelijkheid oplevert tot een insluiping met alle mogelijke gevolgen voor de bewoonster. Door de gewoonte van deze mevrouw wordt een mogelijkheid geschept voor een kwaadwillende.
Bovenstaand voorbeeld kan heel vervelend uitpakken voor de dame in kwestie, maar gewoonten kunnen nog veel ergere gevolgen hebben. Iemand die bedreigd wordt, maar wel elke dag op hetzelfde tijdstip, hetzelfde ronde gaat hardlopen, maakt van die gewoonte een kans voor kwaadwillende om hem iets aan te doen (mishandeling, ontvoering, etc.).
Gewoonten met negatieve effecten
Welke gewoonten er zijn die een negatief effect kunnen hebben? Het antwoord op die vraag is geheel afhankelijk van de persoon. Zo zullen politici bijvoorbeeld meer moeten nadenken over mogelijk negatieve effecten bij hun gewoonten, dan ‘normale’ burgers.
Enkele voorbeelden van gewoonten met vaak negatieve effecten:
- Op een vast tijdstip een activiteit doen. Of dit nou van huis gaan is of de hond uitlaten. Een vast tijdstip zorgt voor voorspelbaarheid en daarmee een mogelijkheid voor kwaadwillenden.
- Vaste route. Een vaste route zorgt voor voorspelbaarheid en daarme een mogelijkheid voor kwaadwillenden. Vaak zien we een combinatie van een vaste route en vast tijdstip. Bijvoorbeeld wanneer iemand naar werk gaat. Zo iemand is tot op de minuut te volgen, zonder technische hulpmiddelen of uberhaupt in de buurt te zijn.
- Laptop niet vergrendelen tijdens de lunch. Hoewel mensen vaak instellen dat de laptop na 5 minuten automatisch moet vergrendelen, betekent dit dat kwaadwillenden deze 5 minuten hebben om op een toets te drukken en de laptop zo ontgrendeld te houden om criminele activiteiten uit te voeren. Het niet vergrendelen van een laptop (of computer) is iets dat we heel veel zien binnen verschillende organisaties. Vaak ook nog in combinatie met het niet afsluiten van het werkplek.
- Doen van aannames is ook een gewoonte met mogelijk hele grote negatieve gevolgen. Wanneer iemand ons iets verteld, gaan we er vaak vanuit dat dit de waarheid is. Door de informatie bij een derde of zelfs online te verifieren kan de informatie op waarheid worden beoordeeld. Zeker in de huidige tijd met het vele fake news is het belangrijk om niet zo maar aannames te doen.
Professionals
Professionals die te maken hebben met veiligheid zijn getraind op het voorkomen van gewoonten met mogelijk negatieve effecten. Denk aan militairen, politie, beveiligers en directiechauffeurs.
- Neem niet altijd dezelfde route.
- Vertrek niet altijd op hetzelfde tijdstip.
- Verander regelmatig van voertuig.
- Verander regelmatig van locatie.
Gewoonten met een mogelijk negatief effect dien altijd voorkomen te worden. En dat kan alleen als men zich bewust is van het feit dat gewoonten een negatieve impact kunnen hebben op de veiligheid. Daarom is het zaal als professionals om elkaar scherp te houden, te evalueren en te trainen. Alleen zo kunnen de professionals zichzelf en hun klanten veilig houden.